Centrum Niekonwencjonalnych Technologii Hydrostrumieniowych, zostało powołane 1.06.2005r. w Politechnice Koszalińskiej jako wyodrębniona, pozawydziałowa jednostka naukowa. Na merytoryczne doświadczenia Centrum składają się blisko dwudziestoletnie osiągnięcia zrealizowane wcześniej przez następujące krajowe placówki naukowo-techniczne: HAT BORTEX Ltd - Koszalin, Zakład Innowacyjno-Wdrożeniowy w Koszalinie, Centrum Technik ProEkologicznych w Koszalinie, a także Katedra Podstaw Budowy Maszyn Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie oraz Katedra Inżynierii Mechanicznej Politechniki Koszalińskiej. Centrum to jest obecnie jedyną placówką naukową w Polsce zajmującą się badaniami podstawowymi i rozwojowymi, zmierzającymi do kompleksowego wykorzystania wysokociśnieniowej strugi wodnej jako wszechstronnego narzędzia erozyjnego. Mimo krótkiego okresu istnienia Centrum NTH weszło do elitarnego konsorcjum RIMAMI utworzonego przez 14 najważniejszych instytucji naukowych i 6 wielkich podmiotów gospodarczych osiągając europejski status Centrum Zaawansowanych Technologii.
Zasadniczym przeznaczeniem Centrum Niekonwencjonalnych Technologii Hydrostrumieniowych jest integracja środowiska naukowego i gospodarki poprzez tworzenie sieci grup naukowo-badawczych i wspieranie interdyscyplinarnych działań na rzecz rozwoju technologii hydrostrumieniowych, co stwarza zaplecze merytoryczne i innowacyjne dla realizowanych i planowanych przedsięwzięć, głównie w zakresie stosowania wysokociśnieniowej strugi wodnej. Działania Centrum są nastawione na aktywność w skali międzynarodowej, jednak w pierwszej kolejności oferuje ono posiadane kompetencje i doświadczenie na rzecz polskich instytucji, firm i organizacji.
Początek realnych działań w zakresie obróbki hydrostrumieniowej w Koszalinie datuje się na rok 1987, kiedy prof. Józef Borkowski utworzył jedną z pierwszych w Polsce półprywatną placówkę naukowo-techniczną: Hydro-Abrasives Technology BORTEX Comp. Ltd. Spółka ta została wyposażona w komplet wysokociśnieniowych urządzeń technologicznych stanowiących najnowszy system tnący Streamline Hydrobrasives amerykańskiej firmy Ingersoll-Rand. Głównym celem statutowej działalności firmy BORTEX było krzewienie postępu technologicznego w zakresie obróbek hydrostrumieniowych, a zwłaszcza popularyzowania technologii przecinania wysokociśnieniową strugą wodno-ścierną. W placówce tej realizowano amerykańskie programy rozwoju niekonwencjonalnych technologii opartych na wykorzystaniu wysokociśnieniowej strugi wody, w tym również budowę oryginalnego systemu BorJet, opracowanego na podstawie własnej koncepcji cięcia zawiesinową strugą wodno-ścierną o ciśnieniu obniżonym do poziomu kilkunastokrotnie niższego niż wytwarzane wówczas systemy wysokociśnieniowe. Rozwój konstrukcji prototypu tego nowego rodzaju systemu (BorJet 01) wraz z jego badaniami technologicznymi był kontynuowany w ramach Centralnego Programu Badań Podstawowych (C.P.B.P. 02.04). Urządzenie to było z powodzeniem stosowane do profesjonalnego przecinania wielowarstwowego szkła antywłamaniowego w firmach branżowych z tej dziedziny a także umożliwiło rozwój badań naukowych z tego zakresu w ówczesnej koszalińskiej Wyższej Szkole Inżynierskiej.
Dostosowując się do dynamicznie przeobrażającej się krajowej sytuacji gospodarczej ze spółki BORTEX wyłaniały się kolejne wyspecjalizowane podmioty gospodarcze, które realizowały proinnowacyjne programy wdrożeniowe. Przykładami takich wdrożeń może być: regeneracja i hydrostrumieniowe czyszczenie instalacji rurociągowych, hydrościerna obróbka kadłubów remontowanych statków czy też dostosowanie wysokociśnieniowej techniki hydrostrumieniowej do odspajania i napraw konstrukcji budowlanych, w tym zwłaszcza pasów startowych lotnisk, a także utylizacja odpadów komunalnych i przemysłowych, dezintegracja minerałów, wypłukiwanie materiałów wybuchowych z amunicji wielkokalibrowej, czy też wspomaganie konwencjonalnych procesów obróbki materiałów trudnoobrabialnych. W latach 1993-1994 dziewięć takich wyspecjalizowanych firm utworzyło Centrum Technik Proekologicznych, w ramach którego przeorganizowano je ostatecznie w trzy jednostki specjalizujące się w obróbce rozległych powierzchni oraz czyszczeniu rurociągów i instalacji hydrotechnicznych.
Niektóre z unikalnych technologii stosowanych w BORTEX'ie oraz w Centrum Technik Proekologicznych zostały także przetransferowane na ówczesną Wyższą Szkołę Inżynierską, gdzie od maja 1988 r. utworzono Zakład Sprzętu i Technologii Niekonwencjonalnych, przekształcony w 1991r. w Katedrę Podstaw Budowy Maszyn. Następnie w 1996 r. Katedra ta również została zreorganizowana tak, że utworzono z niej trzy nowe jednostki naukowo-dydaktyczne, w tym obecną Katedrę Inżynierii Mechanicznej. Ostatecznie jednak, w celu zintensyfikowania badań rozwojowo-wdrożeniowych nad niekonwencjonalnymi technologiami hydrostrumieniowymi na bazie tej Katedry utworzono (1.06.2005r.) Centrum Niekonwencjonalnych Technologii Hydrostrumieniowych (CNTH) Politechniki Koszalińskiej.
Dominującą tematyką działalności naukowej w tym Centrum NTH są zagadnienia erozji hydrostrumieniowej, wywoływanej wysokoenergetyczną strugą cieczy o strukturze mono- i wielofazowej. Przejawia się to m.in. w opracowaniu teoretycznych podstaw erozji wywoływanej wysokociśnieniową strugą wodno-ścierną wspomaganej przez sterowany rozwój kawitacji oraz przez zastosowanie kriogeniki. Poznanie mechanizmów decydujących o erozyjności wysokociśnieniowej strugi wody umożliwiło opracowanie skutecznej metody wytwarzania zawiesinowej strugi wodno-ściernej oraz podjęcia aplikacyjnych badań nad zastosowaniem wysokociśnieniowego strumienia wodno-ściernego o obniżonym ciśnieniu, w tym również mikroobróbki realizowanej według analogicznego systemu MicroBorJet, a także obróbki oryginalnie opracowanymi różnorodnymi rodzajami wysokciśnieniowej strugi wodno-lodowej i hybrydowej: wodno-ścierno-lodowej (CO2).
Centrum Niekonwencjonalnych Technologii Hydrostrumieniowych jest obecnie unikalną w Świecie, a jedyną w Polsce placówką naukową zajmującą się badaniami podstawowymi i rozwojowymi, zmierzającymi do kompleksowego wykorzystania wysokociśnieniowej strugi wodnej jako wszechstronnego narzędzia erozyjnego. Zasadniczym celem tego Centrum jest transfer najnowszych technologii światowych wykorzystujących energię wysokociśnieniowej strugi wodnej i prowadzenie badań nad takimi technologiami hydrostrumieniowymi oraz integracja środowiska naukowego i gospodarki poprzez tworzenie sieci grup naukowo-badawczych z tego zakresu, stwarzających zaplecze merytoryczne i innowacyjne na rzecz rozwoju technologii hydrostrumieniowych i ich praktycznego wykorzystania. Działania naszego Centrum są nastawione na aktywność w skali międzynarodowej, jednak w pierwszej kolejności oferuje ono posiadane kompetencje i doświadczenie na rzecz polskich instytucji i organizacji, a zwłaszcza małych i średnich firm. W tym zakresie utrzymujemy bieżące kontakty z ok. 400 przedsiębiorstwami, z których ok. 50 podpisało z nami umowy o współpracy lub świadczeniu usług naukowo-technicznych. W tego rodzaju działaniach wykorzystuje się zarówno własne rozwiązania i doświadczenia praktyczne (w tym 107 własnych projektów zastosowanych w praktyce) jak i nabyte we współpracy z zaprzyjaźnionymi placówkami naukowymi USA, Japonii i Brazylii.
Dorobek naukowo-techniczny z zakresu badań podstawowych i zastosowań wysokociśnieniowej strugi wodnej, stworzony przez pracowników Centrum, a zwłaszcza jego kierownictwa, sięga 200 publikacji (1 rozprawa habilitacyjna, 10 rozpraw doktorskich, 5 książek, 186 artykułów naukowych). Ponadto 107 projektów wykorzystano w praktyce jako oryginalne (5 patentów) zastosowania wysokociśnieniowej strugi wodnej, głównie do usuwania zanieczyszczeń z trudnodostępnych rurociągów oraz obróbki powierzchniowej. Jest to dorobek znany i ceniony w gronie światowych specjalistów z tej dziedziny. Szczegółowe przykłady indywidualnych dokonań naukowo-technicznych kadry kierowniczej Centrum NTH są zawarte w poniższych charakterystykach personalnych.
Dyrektor Centrum: prof. nadzw. dr hab. inż. Przemysław Borkowski (ur.-1969, mgr inż.-1993, dr-1997, hab.-2004, prof. nadzw.-2005), który wszystkie swoje stopnie uzyskał z wyróżnieniem, w dominującym stopniu zajmuje się naukowo-technicznymi badaniami obróbki wysokociśnieniową strugą wodną. Z tego zakresu opublikował 2 książki i 74 artykuły (w tym połowa anglojęzycznych) oraz współuczestniczył we wdrożeniu 47 prac i opracował 2 patenty. Czynnie uczestniczył w ponad 20 konferencjach naukowych, w tym w 9 najważniejszych zagranicznych a jedną z nich (2006 Water Jetting) właśnie organizuje w Gdańsku. Ponadto odbył 15 krótkoterminowych staży i wizytacji zagranicznych w renomowanych ośrodkach naukowych oraz wygłaszał wykłady seminaryjne w uniwersytetach amerykańskich i koreańskich. Jest członkiem następujących organizacji naukowych: Water Jet Technology Association (USA); The Water Jet Technology Society of Japan; Arbeitskreis Wasserstrahltechnologie, Niemcy; International Society of Water Jet Technology; Polish Water Jet Group; Polskie Towarzystwo Energetyki Słonecznej IPPT PAN. Za swoje dokonania naukowo-techniczne otrzymał wiele nagród i wyróżnień, w tym: honorowy tytuł Mistrz Techniki (1995) oraz wyróżnienie i tytuł Zachodniopomorski Nobel 2004, przyznany przez Kapitułę Zachodniopomorskiego Klubu Liderów Nauki, a także amerykański medal Man of the Year (2005).
Wicedyrektor Centrum: prof. dr hab. inż. Józef Borkowski (ur.-1943, mgr inż.-1969, dr-1972, hab.-1980, prof. nadzw.-1986, prof. zw.-1991) z w/w dziedziny opublikował około 100 prac; natomiast łącznie opracował ponad 200 publikacji i 11 książek (w tym 2 zagraniczne) oraz ponad 100 różnych recenzji, opinii i ekspertyz, a także ponad 70 oryginalnych raportów i opracowań naukowo-technicznych, z czego około 50 zostało wdrożonych do realizacji, a 23 uzyskało patenty. Czynnie uczestniczył w ponad 60 konferencjach i współpracował z około 40 zagranicznymi placówkami naukowymi. Wielokrotnie pracował na uniwersytetach w USA. Najmłodszy rektor w Polsce w okresie dwóch kadencji 1981-87, wcześniej zaś dyrektor Instytutu Techniki Wytwarzania oraz Instytutu Budowy Maszyn, a także różnych pomniejszych placówek naukowych. Członek zagranicznych towarzystw naukowych: The Japan Society of Precision Engineering; U.S. Water Jet Technology Association; Arbeitskreis Wasserstrahltechnologie; The International Fluidics Service Company i innych. Wyróżniony wieloma nagrodami, w tym indywidualną nagrodą PAN (1979), 10 nagrodami MEN (dawniej MNSzWiT), 4 nagrodami NOT i licznymi odznaczeniami krajowymi (w tym Krzyż Kawalerski i Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski) i zagranicznymi (amerykański medal Education-Research-Service).
Obecnie Centrum Niekonwencjonalnych Technologii Hydrostrumieniowych posiada kilka kompletnie oprzyrządowanych agregatów pompowych i hydromonitorów wysokociśnieniowych wraz z pełnym osprzętem technologicznym, przeważnie produkcji niemieckiej, japońskiej i amerykańskiej. Urządzenia takie zostały zbudowane dla realizacji określonych procesów technologicznych, w tym również oryginalne systemy typu BorJet i MicroBorJet służące do cięcia strugą zawiesinową oraz wiele związanych z nimi stanowisk badawczych. Posiadamy także specjalistyczną aparaturę badawczą i pomiarową, w tym także do oceny jakości obrabianych powierzchni, jak np. najbardziej rozbudowany profilografometr przestrzenny Talysurf CLI 2000, firmy Taylor-Hobson.
|
